De Peloponnesische Oorlog

De Peloponnesische Oorlog was een van de meest indrukwekkende politieke, ideologische en territoriale conflicten uit de oudheid. Van 431 tot 404 stond het tegenover twee ideologieën en twee naar hegemonie strevende militaire machten, Athene en Sparta. Aan het eind van deze oorlog kwamen Sparta en de Peloponnesische Liga als overwinnaars uit de bus.

De Liga van Delos vs. de Liga van Peloponnesos

De beste manier om het verhaal van de gebeurtenissen in de Peloponnesische Oorlog te begrijpen is het conflict tussen de twee liga’s te begrijpen. De eerste, de Liga van Delos, wordt bestuurd door Athene, dat democratie en handel voorstaat. De Peloponnesische Liga wordt geregeerd door Sparta, dat een oligarchie heeft die een fragiel politiek systeem blijkt te zijn.

Het gaat dus vooral om een zuiver ideologisch conflict dat ontstond door de uitbreiding van de macht van Athene via talrijke bondgenootschappen. Deze uitbreiding werd door Sparta gezien als een bedreiging voor de stabiliteit van zijn oligarchie.

Zo botsten Athene en Sparta van 431 tot 404 voor Christus, de periode waarin de Peloponnesische Oorlog plaatsvond, om hun respectieve belangen te verdedigen. Dit conflict werd de Peloponnesische Oorlog genoemd omdat de uitkomst gunstig was voor Sparta en dus voor de Peloponnesische Liga.

Waar komt dit vandaan?

Als de ideologische en territoriale confrontatie aan de basis ligt van het uitbreken van de Peloponnesische Oorlog, dan zijn het twee kleine opeenvolgende conflicten die een reeds zeer gespannen situatie nog zullen verergeren. Het begon allemaal twee jaar voor het conflict begon, in 433 voor Christus.

Athene vs Korinthe

Na de verovering van de marinebasis van Naupact ten westen van Korinthe in 456, had Athene opnieuw zicht op de Ionische Zee, gedomineerd door Korinthe. Om haar doel te bereiken steunde zij Corcyra in een conflict met Epidamne, gesteund door Korinthe.

Als antwoord liet Korinthe Potidea, een bondgenoot van Athene, een geheime overeenkomst met Sparta tekenen om de liga van Delos te verlaten en Sparta toe te staan Attica binnen te vallen in geval van een conflict. De Atheners en Corinthiërs vochten vervolgens in 432 een veldslag uit bij Potidea.

Athene vs Megara

In het conflict tussen Athene en Korinthe kreeg de laatste de steun van Megara. Als antwoord ontzegde Athene Megara de toegang tot de havens van de Liga van Delos. Omdat het samen met Korinthe deel uitmaakte van de Peloponnesische Liga, viel Sparta in 431 Attica aan. Dit betekende het begin van de oorlog.

Het verloop van de oorlog

Net als de oorzaken van het uitbreken, werd de Peloponnesische Oorlog in verschillende fasen uitgevochten.

De eerste fase van de oorlog

De eerste fase van de oorlog is genoemd naar de Spartaanse koning Archidamos die het initiatief nam tot de invasie van Attica. Het duurde 10 jaar, van 431 tot 421, en werd gekenmerkt door een machtsevenwicht tussen de Liga van Delos en de Peloponnesische Liga. Athene had de grootste zeevloot, terwijl Sparta het indrukwekkendste landleger had. Daarom duurde deze fase van de oorlog zo lang.

De enige echte grond waarop de twee tegenstanders konden spelen was die van de financiële middelen en de voedselvoorziening. Belegering, ondermijning door de marges van de tegenstander en overlopen waren de methoden die beide partijen gebruikten om de oorlog te winnen.

De tweede fase van de oorlog

In 421 slaagde Athene erin vrede te sluiten met Nicias. Het kwam sterker naar voren door zijn opeenvolgende successen terwijl de Peloponnesische Liga verdeeld was. Deze verdeeldheid leidde tot de oprichting van de Liga van Argos, waarbij Athene zich aansloot om Tegea en Epidaurus aan te vallen.

Met deze aanval verbrak Athene de vrede van Nicias, die aanvankelijk voor 50 jaar was gesloten. Vervolgens begon hij aan een expeditie naar Sicilië en voerde opeenvolgende aanvallen uit op Korinthische kolonies en Spartaanse bondgenoten.

In oktober 414 wonnen de Spartanen een veldslag tegen de Atheners. Dit werd gevolgd door de nederlaag van de Atheense hulpvloot in 413. Athene werd ook verzwakt door het overlopen van de stad Ionië in 412 en door een staatsgreep in 411.

Na het afwijzen van Sparta’s vredesvoorstel moest Athene het opnemen tegen een Spartaans leger gesteund door Perzië. Een zee- en landblokkade werd toen door de tegenstanders ingesteld om de aanvoer van tarwe naar Athene te verhinderen, dat uiteindelijk in 404 capituleerde na een verschrikkelijke hongersnood.